ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ದೃಷ್ಟಿಕೋನದಲ್ಲಿ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ (Freedom) ಅಂದರೆ ಕೇವಲ ರಾಜಕೀಯ ಅಥವಾ ಸಾಮಾಜಿಕ ಬಿಗಿವು ಗಳಿಂದ ಮುಕ್ತರಾಗುವುದು ಮಾತ್ರವಲ್ಲ — ಅದು ಆತ್ಮದ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಬಂಧನಗಳ ನಿವಾರಣೆಯಾಗಿದೆ.
- ಮೂಲ ಅರ್ಥ
ಆತ್ಮಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯವನ್ನು “ಮೋಕ್ಷ” ಅಥವಾ “ಮುಕ್ತಿ” ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ.
ಇದು ಜನನ–ಮರಣ ಚಕ್ರದಿಂದ ಮುಕ್ತನಾಗುವುದು, ಅಂದರೆ ಕರ್ಮದ ಬಿಗಿಗಳಿಂದ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಬಿಡುಗಡೆ ಹೊಂದುವುದು.
- ಬಾಹ್ಯ ಮತ್ತು ಆಂತರಿಕ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ
ಬಾಹ್ಯ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ – ಶರೀರಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ, ಬದುಕಿನಲ್ಲಿ ನಿರ್ಬಂಧ, ಹಿಂಸೆ, ಅನ್ಯಾಯಗಳಿಂದ ಮುಕ್ತವಾಗಿರುವುದು.
ಆಂತರಿಕ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ – ಮನಸ್ಸು, ಭಾವನೆ, ಆಲೋಚನೆ, ಇಚ್ಛೆ, ಆಸೆ–ಆಕಾಂಕ್ಷೆಗಳ ಬಿಗಿಗಳಿಂದ ಮುಕ್ತವಾಗಿರುವುದು. ಇದು ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಸಾಧನೆಯ ಗುರಿ.
- ಬಂಧನದ ಮೂಲ
ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕವಾಗಿ, ಅಜ್ಞಾನ (ಅನಿತ್ಯವನ್ನು ನಿತ್ಯವೆಂದು ಭ್ರಮಿಸುವುದು) ಮತ್ತು ಅಹಂಕಾರ (ನಾನು-ನನ್ನದು ಎಂಬ ಭಾವನೆ) ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದ ಶತ್ರುಗಳು.
ಈ ಕಾರಣದಿಂದಲೇ ಆತ್ಮವು ದೇಹ–ಮನಸ್ಸು–ಇಂದ್ರಿಯಗಳೊಂದಿಗೆ ಅಂಟಿಕೊಂಡು ಕರ್ಮಬಂಧನಕ್ಕೆ ಸಿಲುಕುತ್ತದೆ.
- ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದ ಮಾರ್ಗ
ಜ್ಞಾನ – ಆತ್ಮ ಮತ್ತು ಬ್ರಹ್ಮನ ಸ್ವರೂಪವನ್ನು ಅರಿತುಕೊಳ್ಳುವುದು.
ಭಕ್ತಿ – ದೇವರಲ್ಲಿ ಸಂಪೂರ್ಣ ಶರಣಾಗತಿ.
ಧ್ಯಾನ – ಮನಸ್ಸನ್ನು ಶಾಂತಗೊಳಿಸಿ ನಿಜಸ್ವರೂಪದಲ್ಲಿ ನೆಲೆಸುವುದು.
ಕರ್ಮಯೋಗ – ಪಲಾಪೇಕ್ಷೆಯಿಲ್ಲದೇ ಧರ್ಮಾನುಸಾರ ಕರ್ಮ ಮಾಡುವುದು.
- ನಿಜವಾದ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದ ಲಕ್ಷಣಗಳು
ಸಂತೋಷ ಅಥವಾ ದುಃಖ ಎರಡಕ್ಕೂ ಸಮನಾಗಿರುವ ಮನಸ್ಥಿತಿ.
ಯಾರ ಮೇಲೂ ದ್ವೇಷ ಅಥವಾ ಅತಿಯಾದ ಆಸಕ್ತಿ ಇಲ್ಲದಿರುವುದು.
ಭಯ, ಚಿಂತನೆ, ಅಹಂಕಾರಗಳಿಂದ ಸಂಪೂರ್ಣ ಮುಕ್ತತೆ.
“ನಾನು” ಎಂಬ ಬೌದ್ಧಿಕ ಗುರುತು ಬಿಟ್ಟು, “ನಾನೇ ಆತ್ಮ, ಶಾಶ್ವತ” ಎಂಬ ಅನುಭವ.
ಒಂದು ಕಾಗೆ ಪಂಜರದಲ್ಲಿ ಜನ್ಮದಿಂದಲೇ ಇದ್ದಿತು.
ಅದಕ್ಕೆ ಹೊರಗಿನ ಜಗತ್ತು ಅಜ್ಞಾತ, ಆದರೆ ಪಂಜರದಲ್ಲೇ ಭಕ್ಷ್ಯ, ಆಶ್ರಯ, ಭದ್ರತೆ ಇತ್ತು.
ಒಂದು ದಿನ, ಒಬ್ಬ ಋಷಿ ಆ ಪಂಜರವನ್ನು ತೆರೆದರು.
ಕಾಗೆ ಹಾರಿತು… ಆದರೆ ಕೆಲವು ಹೆಜ್ಜೆ ದೂರದಲ್ಲಿ ಮತ್ತೆ ಹಿಂತಿರುಗಿ ಪಂಜರಕ್ಕೆ ಬಂದು ಕೂತಿತು.
ಋಷಿ ಕೇಳಿದರು:
“ಏಕೆ ಹಿಂತಿರುಗಿದೆ?”
ಕಾಗೆ ಹೇಳಿತು:
“ಹಾರಾಟ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯವೆಂದು ನೀವು ಹೇಳುತ್ತೀರಿ, ಆದರೆ ಹೊರಗಿನ ಗಾಳಿ ಭಯಾನಕ, ಅಪರಿಚಿತ.
ಪಂಜರ ನನಗೆ ಪರಿಚಿತ – ಇಲ್ಲಿ ಬಂಧನವಿದೆ, ಆದರೆ ಭಯವಿಲ್ಲ.”
ಋಷಿ ಮೌನವಾಗಿ ನಗುತ, ಹೇಳಿದರು:
“ನೀನು ಬಂಧನದಲ್ಲಿ ಭದ್ರತೆ ಹುಡುಕುತ್ತೀಯೆ;
ನಿಜವಾದ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದಲ್ಲಿ ಭಯವಿಲ್ಲ,
ಏಕೆಂದರೆ ಅದು ನಿನ್ನ ನಿಜವಾದ ಆಕಾಶವನ್ನು ನೆನಪಿಸುತ್ತದೆ.”
ನಮ್ಮ ಮನಸ್ಸು ಕೂಡ ಹೀಗೆಯೇ — ಹಳೆಯ ಅಭ್ಯಾಸಗಳು, ಆಸೆಗಳು, ಅಹಂಕಾರ, ಭಯಗಳ ಪಂಜರದಲ್ಲಿ ಸಿಲುಕಿಕೊಂಡಿರುತ್ತದೆ.
ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯವೆಂದರೆ ಆ ಪಂಜರವನ್ನು ಬಿಟ್ಟು, ಅಪರಿಚಿತದಂತೆ ಕಾಣುವ ಆದರೆ ನಿಜವಾದ ನಮ್ಮದೇ ಆದ ಅನಂತ ಆಕಾಶಕ್ಕೆ ಹಾರುವುದು.
“ಆಕಾಶದ ಹಾರಾಟ” ಧ್ಯಾನ ವಿಧಾನ
ಕಾಲಾವಧಿ: 10–15 ನಿಮಿಷ
ಸ್ಥಳ: ಶಾಂತ, ಗಾಳಿಯ ಹರಿವು ಇರುವ ಸ್ಥಳ
- ಆಸನ
ಪೀಠದ ಮೇಲೆ ಅಥವಾ ನೆಲದ ಮೇಲೆ ಪೀಠಾಸನ/ಪದ್ಮಾಸನದಲ್ಲಿ ಕುಳಿತುಕೊಳ್ಳಿ.
ಬೆನ್ನು ನೇರ, ಕಣ್ಣು ಮುಚ್ಚಿ.
- ಶ್ವಾಸ-ಪ್ರಶ್ವಾಸದ ಜಾಗೃತಿ
ಆಳವಾಗಿ ಉಸಿರಾಡಿ… ನಿಧಾನವಾಗಿ ಬಿಡಿ.
ಪ್ರತಿ ಉಸಿರಾಟದಲ್ಲಿ “ನಾನು ಮುಕ್ತ” ಎಂದು ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಹೇಳಿ.
- ಪಂಜರದ ಚಿತ್ರಣ
ನಿಮ್ಮ ಮನಸ್ಸಿನ ಕಣ್ಣುಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು ಪಂಜರವನ್ನು ಕಲ್ಪಿಸಿಕೊಳ್ಳಿ.
ಅದರೊಳಗೆ ನೀವು ಇದ್ದಂತೆ ಭಾವಿಸಿ – ನಿಮ್ಮ ಎಲ್ಲಾ ಭಯಗಳು, ಹಳೆಯ ನೋವುಗಳು, ಅಹಂಕಾರ, ದುರ್ಬಲತೆಗಳು ಆ ಪಂಜರದ ಬಾಗಿಲುಗಳಂತೆ ಕಾಣಲಿ.
- ಬಾಗಿಲು ತೆರೆದುಕೊಳ್ಳುವುದು
ಈಗ ಆ ಪಂಜರದ ಬಾಗಿಲು ನಿಧಾನವಾಗಿ ತೆರೆದುಕೊಳ್ಳುವುದನ್ನು ಕಲ್ಪಿಸಿಕೊಳ್ಳಿ.
ಒಂದು ಹೊತ್ತು ಆ ಬಾಗಿಲಿನ ಹೊರಗಿನ ವಿಶಾಲವಾದ ನೀಲಾಕಾಶವನ್ನು ನೋಡಿ.
- ಹಾರಾಟ
ನಿಧಾನವಾಗಿ ಆಕಾಶದೊಳಗೆ ಹಾರುತ್ತಿದ್ದಂತೆ ಭಾವಿಸಿ.
ಹಾರುವಾಗ ಎಲ್ಲಾ ಭಾರ — ಕೋಪ, ನೋವು, ಭಯ — ಕೆಳಗೆ ಬಿಟ್ಟುಬಿಡಿ.
“ನಾನು ಆತ್ಮ, ಶಾಶ್ವತ, ಬಂಧನರಹಿತ” ಎಂಬ ಭಾವನೆಗೆ ಸಂಪೂರ್ಣ ಒತ್ತು ಕೊಡಿ.
- ಸಮಾಪ್ತಿ
ಶಾಂತ ಉಸಿರಾಟಕ್ಕೆ ಮರಳಿ, ಕಣ್ಣು ನಿಧಾನವಾಗಿ ತೆರೆಯಿರಿ.
ಈ ಮುಕ್ತತೆಯ ಭಾವವನ್ನು ದಿನವಿಡೀ ಕಾಪಾಡಿ.
ಈ ವಿಧಾನವನ್ನು 21 ದಿನಗಳು ನಿರಂತರವಾಗಿ ಮಾಡಿದರೆ, ಆಂತರಿಕ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದ ಅನುಭವ ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಆಳವಾಗಿ ಬೇರೂರತೊಡಗುತ್ತದೆ.
ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಎಂದರೆ ದೇಹ, ಮನಸ್ಸು, ಕರ್ಮ, ಜನನ–ಮರಣ, ಅಜ್ಞಾನ, ಅಹಂಕಾರ — ಇವುಗಳ ಎಲ್ಲಾ ಬಿಗಿಗಳಿಂದ ಸಂಪೂರ್ಣ ಬಿಡುಗಡೆ ಪಡೆದು, ನಿಜವಾದ ಆತ್ಮಸಾಕ್ಷಾತ್ಕಾರದಲ್ಲಿ ನೆಲೆಸುವುದು. ಇದು ಬಾಹ್ಯ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯಕ್ಕಿಂತಲೂ ಉನ್ನತವಾದ ಶಾಂತಿ ಮತ್ತು ಆನಂದದ ಸ್ಥಿತಿ.
- Dharmasindhu Spiritual Life
